پس از شرح مختصری در مورد تولد دانش سیتوژنتیک (1956) و کاربرد آن در پزشکی (1959) به عنوان آزمایش ارزنده ای برای تشخیص بیماریهای ارثی ناشی از ناهنجاریهای کروموزومی، محدودیت دامنه کارآیی آن، محققین را بر آن داشت روش های نواری ‏ Bandingرا کشف و به کار گیرند.این روش توانست بسیاری از مشکلات و محدودیت های قبلی را مرتفع نماید ولی باز در مواردی به ویژه در نمونه هایی که امکان کشت بافت مقدور نبود، همچنین در ناهنجاریهای کوچک (ریزحذفی ها) قادر به تعیین تشخیص نبود. خوشبختانه روش (FISH (Fluorescent in situ hybridization توانست بسیاری از مشکلات را برطرف کند ولی چون برای بررسی هر مورد بیماری احتیاج به ردیاب (پروب) خاص داشت و مانند روش سابق قادر به بررسی نسوج نکروز نبود.تکنیک جدید Array Comparative Genomic hybridization) aCGH) که مهمترین مزیت آن امکان بررسی نسوج نکروز و مرده می باشد و مزیت مهم دیگر اینکه می توان تمام ژنوم را یکجا مطالعه نمود و هر گونه کمبود و یا افزایش ماده کروموزومی را به وضوح مشاهده نمود. روش برتر روز شناخته شده و کارآیی برتری انجام می دهد.نظر به اینکه تعداد قابل توجهی از موارد ارجاعی بدین مرکز مربوط به جنین های مرده زا و کورتاژ ماحصل آبستنی فاقد نسج زنده می باشد و بررسی نمونه از نظر ناهنجاریهای کروموزومی مورد درخواست پزشکان بالینی است، برای رفع این کمبود امکانات فنی و متخصصین سیتوژنتیک مجرب را فراهم آورده ایم. در پایان نتیجه دو مورد که با بکارگیری مجموعه روشهای جدید سیتوژنتیک و Fish و aCGH به نتیجه قطعی رسیده ایم گزارش می شود.

دورگه سازی در محل، ابزار قدرتمندی در مکان یابی توالی خاصی از اسید های نوکلئیک در جمعیت ناهمگونی از سلول ها است. از این رو، مطالعه حاضر با هدف راه انداری این شیوه، با استفاده از نشانگر Vasa در بافت بیضه ماهی آزاد دریای خزر (Salmo caspius) انجام شد. برای انجام این مطالعه، ریبوپروب نشاندار شده با دیگوکسی ژنین (Dig) از پلازمید pGEM-T حامل DNA مکمل ژن Vasa ماهی آزاد دریای خزر، تولید شد. نشاندار کردن RNA طی واکنش رونویسی در شرایط آزمایشگاهی با استفاده از Dig Labeling Mix انجام شد. برای دورگه سازی در محل بر روی بافت، ابتدا بافت بیضه بعد از جداسازی از ماهی آزاد نابالغ، تحت تثبیت و آب گیری بافتی قرار گرفت. پس از آب دهی مجدد و تیمار با پروتئیناز K، لام ها با بافر دورگه سازی، حاوی ریبوپروب آنتی سنس Vasa انکوبه شدند. پس از شستشو با محلول SSC و انکوباسیون با آنتی بادی علیه دیگوکسی ژنین برای 16 ساعت، آشکارسازی با NBT/BCIP انجام شد. نتایج به دست آمده از این پژوهش با استفاده از ریبوپروب آنتی سنسVasa نشان داد که همه سلول های زایا (از سلول های بنیادی اسپرماتوگونی تا اسپرماتوزوآ) این ژن را به خوبی بیان کردند، اما شدت بیان آن در رده های مختلف سلول های زایای گونه مورد مطالعه، متفاوت بود. بنابراین در این مطالعه، ژن Vasa به عنوان نشانگر اختصاصی برای سلول های زایا در این ماهی و شیوه دورگه سازی در محل به عنوان یک عامل کاوشگر، به منظور بررسی مکان رونوشت ژن ها در بافت بیضه ماهی آزاد، معرفی شد. این یافته می تواند کمک شایانی در شناخت بیشتر ما از چگونگی تشکیل سلول های زایا و تکوین آن ها در این گونه ارزشمند دریای خزر داشته باشد.

مقدمه: کارسینومای پستان، شایع ترین سرطان در میان زنان است. ژن (HER2 (Human epidermal growth factor receptor-2 یک پروتو انکوژن است که گیرنده تیروزین کیناز خانواده Epidermal growth factor receptor را کد می کند و افزایش بیان آن، در برخی موارد کارسینومای پستان دیده می شود. مطالعه حاضر، با هدف ارزیابی تکنیک (Immunohistochemistry (IHC در شناسایی موارد مثبت پروتئین HER2 به روش (Fluorescence in situ hybridization (FISH و بررسی ارتباط متغیرهای آسیب شناختی بالینی با بیان ژن HER2 انجام شد.روش ها: طی یک مطالعه مقطعی در سال 1393، 190 نمونه از بیماران مبتلا به کارسینومای مهاجم مجرایی که نتایج IHC آن ها از نظر HER2 به صورت ++ یا +++ گزارش شده بود، جمع آوری و به روش FISH، میزان بیان HER2 بررسی شد. همچنین، ارتباط بین عوامل آسیب شناختی بالینی شامل سن، درجه تومور و وضعیت هورمون گیرنده با بیان ژن HER2 ارزیابی شد. داده های به دست آمده با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل گردید.یافته ها: از 190 نمونه مربوط به کارسینومای مهاجم پستان، از نظر HER2 در روش IHC، 160 نمونه ++ و 30 نمونه +++ بود. گیرنده استروژن (ER یا Estrogen receptor) در 64.2 درصد بیماران و گیرنده پروژسترون (PR یا Progesterone receptor) در 74.2 درصد آنان بیان شده بود. بلوک های مثبت روش FISH، از نظر HER2 در روش IHC، در 27.5 درصد ++ و 83.3 درصد +++ بود. موارد منفی گیرنده استروژن در بیماران HER2 مثبت، به طور معنی داری بیشتر بود (P<0.001). بیماران HER2 مثبت از نظر گیرنده پروژسترون نیز بیشتر منفی بودند (P=0.013).نتیجه گیری: در این مطالعه نشان داده شد که روش IHC به تنهایی روش مناسبی برای ارزیابی بیان HER2 و تصمیم گیری جهت درمان با Trastuzumab حتی در موارد IHC برابر +++ نیست.

دورگه سازی در محل، روشی است که در آن از پروب های اسید نوکلئیک برای بررسی انواع تغییرات ژنتیکی در سلول های دست نخورده و بافت های تثبیت شده استفاده می شود. مراحل مختلف این روش شامل انتخاب پروب، آماده سازی نمونه، تیمار پیش از دورگه سازی، دورگه سازی، شستشو، آشکارسازی و روند کنترل می باشند. انتخاب پروب مناسب یکی از جنبه های مهم انجام فرایند دورگه سازی موفقیت آمیز است. حساسیت و ویژگی (In situ hybridization (ISH می تواند توسط عوامل مختلفی مانند ساختار پروب، روش نشاندار کردن، درصد جفت بازهای GC، طول پروب و سیستم آشکارسازی سیگنال تحت تاثیر قرار گیرد. تهیه پروب ها به چندین روش انجام می گیرد و از مواد رادیواکتیو و غیررادیواکتیو جهت نشاندار کردن آنها استفاده می شود. مرحله آماده سازی، با هدف حفظ اسیدهای نوکلئیک در نمونه، حفظ مورفولوژی سلول ها و بافت و افزایش نفوذ پروب به داخل نمونه انجام می گیرد. پس از مرحله آماده سازی، محلول حاوی پروب جهت انجام فرایند دورگه سازی به نمونه اضافه شده و پس از انکوباسیون یک شبه، پروب های متصل نشده از طریق شستشو، حذف می گردند. نحوه آشکارسازی سیگنال ها با توجه به نوع ماده مورد استفاده برای نشاندار کردن پروب ها متفاوت خواهد بود. استفاده از فرایندهای کنترل گوناگون برای اطمینان از ویژگی دورگه سازی، اهمیت بسیاری دارد. در تکنیک های مختلفی مانند Fluorescence In situ hybridization (FISH)، Chromogenic in situ hubridization (CISH)، Genomic in situ hybridization (GISH)، Comparative genomic hybridization (CGH)، Spectral karyotyping (SKY) و Multiplex fluorescence in situ hybridization (MFISH)، از دورگه سازی در محل استفاده می شود. این تکنیک ها کاربردهای بسیار مهمی در تشخیص سرطان، بیماری های ژنتیکی و عفونی دارند. در این مقاله مروری فرایند دورگه سازی در محل، انواع مختلف آن، کاربردها، مزایا و معایب هر یک از آنها مورد بررسی قرار گرفته است.

سرطان دهانه رحم شایعترین شکل سرطان در کشورهای در حال توسعه است و از نظر فراوانی دومین سرطان شایع در بین زنان جهان بشمار میرود. در شمال ایران که کمربند سرطان ایران محسوب میگردد، همانند سایر بدخیمیها سرطان دهانه رحم نیز بسیار شایع است. حضور تیپهای خاصی از پاپیلوماویروسهای انسانی (HPV) به ویژه تیپهای 16 و 18 در این نوع سرطان نشان داده شده است. در این مطالعه شیوع تیپهای مختلف پاپیلوماویروسهای انسانی در 254 نمونه بافت دهانه رحم از شمال ایران که از نظر پاتولوژیکی در سه گروه نرمال، Dys/Metaplasia و سرطانی قرار داشتند مورد بررسی قرار گرفت. روشهای PCR In situ hybridization و (ISH) به ترتیب برای تشخیص حضور HPV DNA و تعیین ژنوتیپ ویروس مورد استفاده قرار گرفتند. در (4/74%) 87 مورد از نمونه های سرطانی (6/66%)16 مورد از نمونه های Dys/Metaplasia و (8/8%) 10 مورد از نمونه های نرمال HPV DNA تشخیص داده شد. این نتایج رابطه معنی داری را بین سرطان دهانه رحم و حضور HPV DNA نشان میدهند( P=0.0000000) .و 1/51% پاپیلوماویروسهای حاضر در نمونه های سرطانی تیپهای 18/1، 16/24% تیپهای 33/31 و 4/18% تیپهای 11/6 بودند. در نمونه های HPV مثبت گروه Dys/Metaplasia 56.25% تیپهای 18/16، 25/31% تیپهای 11/6 و 25/6% تیپهای 33/31 تشخیص داده شد. در حالی که در نمونه های نرمال تیپهای 18/16 و 31 دیده نشدند و تیپ 33 تنها در (20%) دو مورد و تیپهای 11/6 در (80%) نمونه های نرمال HPV مثبت مورد شناسایی قرار گرفتند. این نتایج به روشنی نشان میدهند که در شمال ایران سرطان دهانه رحم در وحله اول با تیپهای 18/6 و با درصد کمتری با تیپهای 33/31 پاپیلوماویروسهای در ارتباط است و تیپهای 11/6 تیپهای ملایم یا تیپهایی که سرطانزایی کمتری دارند در نظر گرفته میشوند.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.